Bismillahir - Rahmənir - Rahim

İmam Hüseyn (ə) “Mina xütbəsi”ni Müaviyənin ölümündən iki il əvvəl, h.q. təqvimi ilə 58-ci ildə İslam dininin tanınmış və nüfuzlu insanlarının, alimlərinin qarşısında edib.

Bu xütbə ilk növbədə orada hazır olan, xalq arasında ibadəti və təqvası ilə tanınan, din alimləri kimi məşhur olan, Həcc mərasimində iştirak edəcək 200 nəfər səhabəyə və onlardan əlavə 800 nəfər tabeinə, ikinci növbədə isə müxtəlif dövrlərdə yaşayan bütün İslam alimlərinə ünvanlanıb.

Bu xütbə mövzu olaraq iki hissədən ibarətdir və ilk hissədə zamanın zalım hökumətini tanıtdırmaqla yanaşı, hakimiyyətə həqiqi ləyaqəti olan Əhli- Beyti (ə) tanıtdırır. Oxuyacağınız ikinci əsas hissədə isə bu günün özündə də əhəmiyyətinə varılmayan pis işlərdən çəkindirmək və yaxşı işlərə dəvət məsələsini açıqlayır, ardınca isə bütün bu problemlərin, fəsadların əsl kökünü açıqlayaraq din alimlərinə müraciət edir və onları danlayır.

Xütbənin birinci hissəsinin ikinci hissəsi ilə İmam Hüseyn (ə) tərəfindən eyni vaxtda oxunması dəqiq məlum deyil. Biz burada ikinci əsas hissəni və tərcüməsini siz əzizlərə təqdim edirik:

Mina xütbəsi

اعْتَبِروُا ایّها النّاسُ بِما وَعَظَ اللَّهُ بِهِ أَوْلِیاءَهُ مِنْ سُوءِ ثَنائِهِ عَلَى الأَحبارِ اذْ یَقُولُ: «لَوْ لا یَنْهاهُمُ الرّبّانِیّونَ وَ الأَحبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الإِثم»َ

Ey insanlar! Allahın öz dostlarına ibrət vermək məqsədi ilə yəhudi alimlərini (Quranda) qınamasından ibrət alın. Allah-taala belə buyurmuşdur: "Nə üçün yəhudilərin din alimləri və dini bilik sahibləri onları günah danışıqdan çəkindirmirlər?!...” (Maidə surəsi 63-cü ayə)

و قال: «لُعِنَ الّذینَ کَفَرُوا مِنْ بَنی إِسْرائیلَ.» الى قوله: «لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ» وَ إِنّما عابَ اللَّهُ ذلِکَ عَلَیْهِمْ، لأَنّهُمْ کانُوا یَرَوْنَ مِنَ الظّلَمَةِ الّذینَ بَیْنَ أَظْهُرِهِمُ الْمُنْکَرَ وَ الْفَسادَ، فَلا یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ ذلِکَ رَغْبَةً فیما کانُوا یَنالُونَ مِنْهُمْ وَ رَهْبَةً مِمّا یَحْذَروُنَ؛ وَ اللّهُ یَقُولُ: «فَلا تَخْشَوُا النّاسَ وَ اخْشَونِ»

Allah-taala buyurur: "İsrail oğullarından kafir olanlara lənət oxundu…”. Ardınca belə buyurur: "...Onların gördükləri iş necə də pis idi!" (Maidə surəsi 78-79-cu ayə)
Allahın onları qınamasının səbəbi yalnız bu idi ki, o alimlər öz aralarında olan zalımların pis işlərinə şahid olsalar da, o zalımlardan umacaqları olduğuna və qorxduqlarına görə onları bu haqsızlıqlardan çəkindirmədilər. Halbuki, Allah belə buyurur: " İnsanlardan qorxmayın, Məndən qorxun..." (Maidə surəsi 44-cü ayə)

وَ قالَ: «وَ الْمُؤمِنُونَ وَ الّمُوْمِناتُ بَعْضُهُمْ اوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأمُروُنَ بِالْمَعْروُفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ». فَبَدَأَ اللّهُ بِالأمرِ بِالْمَعْروُفِ وَ النّهْىِ عَنِ الْمُنْکَرِ فَریضَةً مِنْهُ، لِعِلْمِهِ بِأَنّها اذا أُدّیتْ و أُقیمَتْ، اسْتَقامَتِ الْفَرائِضُ کُلّها، هَیّنُها وَ صَعْبُها.

Mütəal Allah həmçinin buyurur: “Mömin kişilər və möminə qadınlar bir-birlərinin dost, yardımçı və başçılarıdırlar. Onlar yaxşı iş görməyi əmr edir və pis işdən çəkindirirlər…" (Tövbə surəsi 71-ci ayə)

Allah taala (vacibatları sadalayarkən) yaxşılıqlara dəvət və pisliklərdən çəkindirməkdən başlayaraq, ilk əvvəl bunları vacib etmişdir. Çünki, uca Allah bilirdi ki, əgər bu vaciblər əda edilsə və lazımi şəkildə yerinə yetirilsə, bütün digər fərz və vacib əməllər də - istər yüngül olsun, istərsə də çətin – bərpa olacaq.

وَ ذلِکَ أَنّ الأمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّهْی عَنِ الْمُنْکَرِ دُعاء الَى الإِسْلامِ مَعَ رَدّ الْمَظالِمِ وَ مُخالَفَةِ الظالِمِ، وَ قِسْمَةِ الْفَیْ‏ء وَ الْغَنائِمِ، وَ أَخْذِ الصّدَقاتِ مِنْ مَواضِعِها وَ وَضْعِها فى حَقِّها.

Beləliklə, “yaxşılığa dəvət və pisliklərdən çəkindirmək” o zaman İslama dəvət hesab olunur ki, zülmə uğrayanların haqları alınsın, zalımlarla müxalifət edilsin, beytül-malın, qənimətlərin bölünməsi, sədəqələrin (zəkatın) lazım olan yerlərdən alınıb və haqqı olan yerlərdə sərf olunması təmin edilsin.

ثُمّ أَنْتُمْ أَیّتُهَا العِصابَةُ، عِصابَةُ بِاْلعِلْمِ، مَشْهُورَةٌ وَ بِالْخَیْرِ مَذْکُورَةٌ وَ بِالنّصیحَةِ مَعْروُفَةٌ، وَ بِاللّهِ فِی أَنْفُسِ النّاسِ مَهابَةٌ، یَهابُکُمُ الشّریفُ وَ یُکْرِمُکُم الضّعیفُ، وَ یُؤثِرُکُمْ مَنْ لا فَضْلَ لَکُمْ عَلَیْهِ وَ لا یَدَ لَکُمْ عِنْدَهُ، تَشفَعُونَ فِى الْحَوائِجِ اذَا امْتُنِعَتْ مِنْ طُلّابِها، وَ تَمْشُونَ فى الطّریقِ بِهَیْبَةِ الْمُلوُکِ وَ کَرامَةِ الأکابِرِ،

İndi isə siz, ey elmlə məşhur olan, xeyirlə yad edilən, nəsihət verməklə tanınan və Allahın vasitəsi ilə xalqın gözündə heybətli görünən zümrə (alimlər) ! Şərəfli insanlar sizdən çəkinər, zəiflər sizi üstün sanar, bəziləri özlərini sizə fəda edər, halbuki sizin onlardan heç bir üstünlüyünüz və onların sizdən heç bir asılılığı yoxdur! Ehtiyaclarının ödənilməsinə maneçilik törədilən insanlar, sizi vasitəçi qərar verərlər. Yol gedərkən padşahların heybəti və böyüklərin izzəti ilə yeriyərsiniz.

أَلَیْسَ کُلّ ذلِکَ إِنَّما نلتُمُوهُ بما یُرْجَى عِندَکُمْ منَ الْقِیامْ بِحَقِ اللّهِ، وَ إِنْ کُنْتُمْ عَنْ أَکْثَرِ حَقِهِ تَقْصُروُنَ؛ فَاسْتَخْفَفْتُمْ بِحَقِّ الْأَئِمَّة

Məgər bütün bunlar, Allahın haqqını bərpa etmək üçün sizlərdən qiyam etmək gözləntilərinə görə deyilmi? Halbuki siz, Allahın əksər haqlarının qorunması üçün qiyam etməkdə səhlənkarlıq edirsiniz! Bununla da imamların haqqını kiçiltdiniz.

فَأَمّا حَقّ الْضّعَفاءِ فَضَیّعْتُمْ وَ امّا حَقّکُمْ بِزَعْمِکُمْ فَطَلَبْتُمْ

Zəiflərin haqqını isə zay edirsiniz, amma haqqınız olduğunu güman etdiyiniz şeyləri dərhal tələb edirsiniz.

فَلا مالًا بَذَلْتُمُوهُ؛ و لا نَفْسَاً خاطَرْتُمْ بِها لِلَّذى خَلَقَها؛ وَ لا عَشیرَةً عادَیْتُمُوها فی ذاتِ اللَّه أَنْتُمْ تَتَمَنَّوْنَ عَلَى اللَّهِ جَنَّتَهُ وَ مُجاوَرَةَ رُسُلِهِ و اماناً مِنْ عَذابِهِ؛

Halbuki, Allah yolunda malınızdan keçmədiniz, Allah sizi yaratdığı həmin yol uğrunda, özünüzü Onun üçün hər hansı bir təhlükəyə atmadınız və Allah razılığı üçün yaxınlarınızla düşmən olmadınız! (Sadalananları yerinə yetirməməyinizə baxmayaraq) Allaha minnət qoyaraq Onun cənnətini, (cənnətdə) peyğəmbərləri (s) ilə qonşu olmağı və axirət əzabından amanda qalmağı arzu edirsiniz.

لَقَدْ خَشِیتُ عَلَیْکُمْ، ایُّهَا الْمُتَمَنُّونَ عَلَى اللَّهِ، أنْ تَحِلَّ بِکُمْ نِقْمَةٌ مِنْ نَقَماتِهِ. لأَنَّکُمْ بَلَغْتُمْ مِنْ کَرامَةِ اللَّه مَنْزِلَةً فُضِّلْتُمْ بِها؛ وَ مَنْ یُعْرَفُ بِاللَّهِ لا تُکْرِمُونَ وَ انْتُمْ بِاللَّهِ فی عِبادِهِ تُکْرَموُنَ

Ey Allaha minnət qoyanlar! Allahın hər hansı bir əzabına düçar olacağınızdan qorxuram! Çünki, Allahın sizə kərəmi sayəsində məqam qazandınız və üstünlük sahibi oldunuz, ancaq Allahın vasitəsilə tanınan kəslərə ehtiram olunmur. Halbuki, özünüz Allaha mənsub olduğunuz üçün bəndələr arasında ehtiram olunursunuz.

وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللَّهِ مَنْقُوضَةً فَلا تَفْزَعُونَ، وَ أَنْتُمْ لِبَعْضِ ذِمَمِ آبائِکُمْ تَفْزَعُونَ؛ وَ ذِمَّةُ رَسوُلِ اللَّهِ (ص) مَحْقُورَةٌ،

Öz gözlərinizlə Allahın qanunlarının (əmrlərinin) pozulduğunu görür ancaq şiddətlə fəryad etmirsiniz. Amma atalarınızın hər hansı bir əhd-peymanı tapdalansa idi özünüzdən çıxardınız. Halbuki, Peyğəmbərin (s) əhd-peymanı alçaldılır!

وَ الْعُمْی وَ الْبُکْمُ وَ الزُّمْنُ فی الْمَدائِنِ مُهْمَلَة، لا ترْحَمُونَ؛ وَ لا فی مَنْزِلَتِکُمْ تَعْمَلُونَ وَ لا مَنْ عَمِلَ فیها تُعینُونَ وَ بالادّهانِ وَ الْمُصانَعَةِ عِنْدَ الظَّلَمَةِ تَأمَنُونَ

Korlar, lallar və şikəstlər şəhərlərdə başlı-başına qalıblar. Onlara rəhm olunmur. Siz isə (bu məsələdə) nə məqamınıza uyğun addım atırsınız, nə də yardım etmək istəyənlərə köməklik edirsiniz. Zalımlarla saziş və anlaşma ilə özünüzə əmin-amanlıq yaradırsınız.

کُلُّ ذلِکَ مِمّا أَمَرکُمُ اللَّهُ بِهِ مِنَ النَّهْىِ وَ التَناهِى، وَ أَنْتُمْ عَنْهُ غافِلوُنَ وَ أَنْتُمْ أَعْظَمُ النّاسِ مُصیبَةً لِما غُلِبْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ مَنازِلِ الْعُلَماءِ لَوْ کُنْتُمْ تَسْعَوْنَ

Bütün bu sadalananlar Allahın sizə əmr etdiyi qadağalar və çəkindirmələrdir, siz isə bunlardan qafilsiniz. Sizin müsibətiniz bütün insanlardan daha çoxdur! Çünki, alimlik məqamını qoruyub saxlamaqda məğlub oldunuz! Kaş ki, çalışaydınız...

ذلِکَ بِأَنَّ مَجارِی الأموُرِ وَ الأَحْکامِ عَلى أَیْدِی الْعُلماءِ بِاللَّهِ الأمَناءِ عَلى حَلالِهِ وَ حَرامِهِ. فَأَنْتُمُ الْمَسْلُوبُونَ تِلْکَ الْمَنْزِلَةَ وَ ما سُلِبْتُمْ ذلِکَ، إلّا بِتَفَرُّقِکُمْ عَنِ الْحَقّ وَ اخْتِلافِکُمْ فی السُّنَةِ بَعْدَ الْبَیّنَةِ الْواضِحَةِ

Həqiqətən də, işlərin icra edilməsi və hökmlərin tətbiq edilməsi Allahın halal və haramının qorunmasında əmanətdar olan alimlərin əlindədir. Lakin açıq-aşkar dəlillərdən sonra haqda təfriqəyə düşdüyünüz və ilahi qanunlarda ixtilaf etdiyiniz üçün bu məqam sizin əlinizdən çıxmışdır.

وَ لَوْ صَبَرْتُمْ عَلَى الأذَى وَ تَحَمَّلْتُمُ الْمَئُونَةَ فی ذاتِ اللَّهِ، کانَتْ أُمُورُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ تَرِدُ وَ عَنْکُمْ تَصْدُرُ وَ إلَیْکُمْ تُرْجَعُ وَ لکِنَّکُمْ مَکَّنْتُمُ الظَّلمَةَ مِنْ مَنْزِلَتِکُمْ وَ اسْتَسْلَمتُمْ أُمُورَ اللَّهِ فی أیْدیهِمْ یَعْمَلُونَ بِالشُّبَهاتِ وَ یَسیروُنَ فی الشَّهَواتِ

Əgər Allah yolunda əziyyətlərə səbr edə və çətinliklərə dözə bilsəydiniz, ilahi işlərin idarəçiliyi sizə qayıdar, siz tərəfdən olar və sizə dönərdi (sizə hesabat verilərdi). Lakin siz, zalımların şübhələr vasitəsilə (idarəçilik) etmələri və nəfsani istəklərilə həyat sürmələri üçün, öz məqamınızdan istifadə edərək onlara qüdrət verdiniz və İlahi məsələləri onlara təslim etdiniz.

سَلَّطَهُمْ عَلى ذلِکَ فِرارُکُمْ مِنَ الْمَوْتِ وَ إعجابُکُمْ بِالْحَیاةِ الَّتی هِیَ مُفارِقَتُکُمْ فَأَسْلَمْتُمُ الضُّعَفاءَ فی أَیْدِیهِم؛ فَمِنْ بَیْنِ مُسْتَعْبَدٍ مَقْهُورٍ، وَ بَیْنِ مُسْتَضْعَفٍ عَلى مَعیشَتِهِ مَغْلوُبٍ یَتَقَلَّبُونٍ فی الْمُلْکِ بِآرائِهِمْ وَ یَسْتَشْعِروُنَ الخِزْیَ بِأَهوائِهِمْ اقْتِداءً بِالأَشرارِ وَ جُرْاةً عَلَى الجَبّار

Zalımları bu işdə sizə hakim edən səbəb, siz alimlərin ölümdən qaçmağı və sizdən ayrılacaq dünya həyatına könül bağlamağınızdır. Siz zəifləri onlara təslim etdiniz. Bunun nəticəsində onların bəzilərini zavallı kölə, bəzilərini isə məişət məsələlərində sındıraraq məğlub hala saldılar. O zalımlar şər insanların ardınca getməklə Cabbar olan Allaha qarşı çıxmağa cürətlənərək, ölkəni ürəkləri istədikləri kimi alt-üst edir, nəfsani istəklərinə uyaraq xarlıq və rüsvayçılıq yaradırlar.

فى کُلِّ بَلَدٍ مِنْهُمْ عَلَى مِنْبَرهِ خَطیبٌ یَصْقَعُ؛ فَالْأَرْضُ لَهُمْ شاغِرَةٌ؛ وَ أَیْدیهِمْ فیها مَبْسُوطَةٌ وَ النّاسُ لَهُمْ خَوَلٌ، لا یَدْفَعُونَ یَدَ لامِسٍ؛ فَمِنْ بَیْنِ جَبّارٍ عَنیدٍ، وَ ذی سَطْوَةٍ عَلَى الضَّعَفَةِ شَدید، مُطاعٍ لا یَعْرِفُ الْمُبْدِئ الْمُعیدَ

Onların hər şəhərin minbərlərində mahir xətibləri vardır. Məmləkət, müafiəsiz şəkildə o zalımların tapdağı altındadır; istədikləri işi görməkdə əlləri açıq və ixtiyar sahibləridirlər, xalq da onların köləsinə çevrilmiş və özünü müdafiə edəcək gücləri qalmamışdır. Onlardan bəziləri qəddar, üsyankar və zəiflərə qarşı amansız, bəziləri də Allaha və qiyamətə imanı olmayan güc sahibləridir.

فَیا عَجَباً، وَ ما لی لا أَعْجَبُ، وَ الأرْضُ مِنْ غاشٍ غَشُومٍ وَ مُتَصَدّقٍ ظَلُوْمٍ وَ عامِلٍ عَلَى الْمُؤمنینَ بِهِمْ غَیْر رَحیمٍ فَاللَّهُ الْحاکِمُ فیما فِیهِ تَنازَعْنا وَ الْقاضِى بِحُکْمِهِ فیما شَجَرَ بَیْنَنا

Heyrətdəyəm! Necə heyrətdə olmayım ki, (islam) torpağı məkirli saxtakar, zalım zəkat (vergi) toplayanların və möminlərə qarşı rəhimsiz olan xain məmurların hakimiyyəti altındadır. Münaqişə etdiyimiz məsələlərdə bizimlə sizin aranızda hakim olan və ixtilafa düşdüyümüz mövzularda hökm edəcək olan Allahdır.

اللّهُمَّ، إنَّکَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ ما کانَ مِنا تَنافُساً فى سُلطانٍ وَ لا الْتِماساً مِنْ فُضُولِ الحُطامِ وَ لکِنْ لِنُرِىَ الْمَعالِمَ مِنْ دینِکَ؛ وَ نُظْهِرَ الْاصْلاحَ فى بِلادِکَ؛ وَ یَأمَنَ المَظْلُوموُنَ مِنْ عِبادِکَ؛ وَ یَعْمَلُ بفَرائضِکَ و سُنَنِکَ وَ أَحکامِکَ

İlahi, sən bilirsən ki, bizim tərəfimizdən baş verənlər, səltənətdə rəqabət və dünya mallarından bir şey əldə etmək üçün deyildir! Əksinə, sənin dininin bayraqlarını uca görmək, diyarlarında islahat aparmaq, zülmə məruz qalmış bəndələrinə əmin-amanlıq qazandırmaq, sənin vaciblərinə, qanunlarına və hökmlərinə əməl edilməsini təmin etmək üçündür.

فَإِن لَمْ تَنْصُرُونا وَ تُنْصِفوُنا قَوِىَ الظَّلَمَةُ عَلَیْکُمْ وَ عَمِلُوا فی إطفاءِ نُورِ نَبِیّکُمْ. وَ حَسْبُنَا اللَّهُ، وَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْنا، و إلَیْهِ أَنَبْنا، وَ إلَیْهِ الْمَصیرُ

Beləliklə, ey alimlər, əgər siz bizə yardım etməsəniz və bizə qarşı insaflı olmasanız, zalımlar sizə hakim olar və Peyğəmbərinizin (s) nurunu söndürməyə çalışarlar. Əlbəttə, Allah bizə kifayət edər. Ona təvəkkül etdik, Ona yönəldik və axır dönüş də Ona tərəfdir!"

Tərcüməçi: Höccətül-İslam Musa Hüseynli