İmam Əhməd ibn Hənbəlin oğlu Saleh bin Əhməd nəql edir: "Atama dedim: "Bir qrup Yezidi sevdiklərini söyləyir". Atam dedi: "Ey oğlum! Allaha və axirət gününə inanan bir kəs Yezidi sevərmi?""

Digər bir yerdə Muhənna belə nəql edir: “İmam Əhmədə Yezid bin Muaviyə bin Əbi Sufyan haqqında sual verdim, cavabında dedi: "O, Mədinədə elədiyini eləyəndir".
Dedim: - Nə edib ki?
Dedi: - Rəsulullahın (s) səhabələrindən bəzilərini öldürdü və etdi.
Dedim: - Nə etdi?
Dedi: - Oranı (Mədinəni) talan etdi.
Dedim: - Ondan hədis rəvayət edilərmi?
Dedi: - Ondan heç bir hədis rəvayət edilməz!"

(Mənbə: Əhməd İbn Teymiyyə: “Məcmuətul Fətəva” c. 4, səh. 295
Darul Vəfa: 1426/2005. İbn Teymiyyə “Məcmu Fətəva” c. 4, səh. 483
Fəhd nəşri.)

Hənəfi fəqihlərindən Əbul Muntəhə əl-Məğnivəsi İmam Əbu Hənifənin “əl-Fiqhul-Əkbər” əsərinin şərhində səhifə 88-də Yezid barəsində yazır: “O, spirtli içkini halal hesab etdi, Hüseyn və səhabələri öldürüldüyü zaman dedi: “Bədrdə öldürülən ata-babalarımın intiqamını aldım”. Buna bənzər digər sözləri də var. Bu səbəbdəndir ki, İmam Əhməd ibn Hənbəl Yezidi kafir hesab etmişdir, çünki Yezidin sözlərinin səhih olduğu onun (İmam Əhmədə) üçün sübuta yetmişdir”.

(Əbul Muntəhə əl-Məğnivəsi (v. 1000 h/ 1592 m) Şərhi Fiqhul-Əkbər, səhifə 88)

Görkəmli Şafei alimlərindən Şeyx Süleyman ibn Muhəmməd ibn Ömər əl-Becərmi (ö.1221 h) yazır: “İmam Əhmədin Yezidi hər iki cür - təlvih (adını çəkməklə) və təsrih (adını çəkmir, sadəcə Allah İmam Hüseynin (ə) qatillərinə lənət etsin deyir) üsulla təkfir etdiyi faktları var. İmam Malik və Əbu Hənifənin də bu cür nitqləri var. Həmçinin bənzər faktlar bizim məzhəb imamımız İmam Şafeidən də var. Əl-Bəkri də eyni sözləri demişdir. Onun (əl-Bəkrinin) davamçılarından bəziləri Yezid barədə “Allah onun rüsvayçılığını daha da artırsın və cəhənnəmin ən alt təbəqəsinə yerləşdirsin” deyirdilər.” (Haşiyət əl-Buceyrimi, c.12, səh.369)

Şeyx Kəmaluddin Muhəmməd ibn Musa Dəmiri yazır: “Əbu Hənifənin, Malik və Əhmədin Yezidi təkfir məsələsində iki cür nitqləri var: Təsrif və təlvih.”

(“Həyatul-həyvan”, 2/84)

Qeyd: Təlvih – adını çəkməklə təkfir etmək.
Təsrih – adını çəkmədən, sadəcə Allah İmam Hüseynin (ə) qatillərinə lənət etsin deməklə təkfir etmək.

Əllamə Seyid Mahmud Əlusi əl-Bağdadi (ö.1270) “Muhəmməd” surəsinin 22-23-cü ayələrinin təfsirində yazır: “Əl-Bərzənci və əl-Heysəmi “əl-Səvaiq”də nəql edirlər ki, İmam Əhməd ibn Hənbəlin oğlu (Saleh) rəvayət edir ki, atasından Yezid bin Müaviyəni sevidiklərini söyləyən insanlar barədə xəbər aldı. Bu barədə İmam Əhməd ibn Hənbəl deyir: “Allaha imanı olan kəsin Yezid bin Müaviyəni sevmək üçün heç bir səbəbi yoxdur. Nəyə görə Allahın Quranda lənət etdiyi kəs lənətlənməməlidir?” Saleh sual edir: “Yezid bin Müaviyə Quranın hansı hissəsində Allah tərəfindən lənətlənib?” İmam Əhməd cavabında bu ayəni zikr edir: “Əgər (Muhəmməd əleyhissəlamdan) üz döndərsəniz, sizdən yer üzündə fitnə-fəsad törətmək və (cahiliyyət dövründə olduğu kimi) qohumluq tellərini qırmaq gözlənilməzmi?! Onlar (münafiqlər, fitnə-fəsad törədənlər) Allahın lənət etdiyi (qulaqlarını) kar və gözlərini kor etdiyi kimsələrdir! Onlar Quran barəsində düşünməzlərmi? Yoxsa ürəklərinə kilid vurulmuşdur? (yoxsa ürəklərinin öz kilidləri vardır?)” (“Muhəmməd” surəsi, 22-24)

(“Təfsir Ruhəl-Məani”, cild 26, səh. 72; İbn Müflihəl-Hənbəli, “Ədəb Şəriə”, c.1, səh.342; Muhəmməd ibn Əhməd əl-Səffarini əl-Hənbəli (ö.1188), “Ğidaəl-əlbab li-Şərh Mənzumat əl-Ədəb”, c.1, səh. 182; İbn Covzi, “əl-Rad əla əl-Mutəsibəl-Ənid əl-Mane ləzam Yezid”, səh.41)

Bu oxuduqlarınız Yezid haqda çox qısa xülasə idi ki, Yezidi insanlara mömin kimi tanıtdırmaq istəyənlər heç olmasa oxuyub, xəcalət çəksinlər. Əgər zərrə qədər vicdanları varsa, Yezid kimi fasiq, kafir, zinakar, şərabxor, meymunbaz, it oynadan, öz məhrəmləri ilə zina etməkdən həzz alan, Mədinə şəhərində kütləvi qətl törədən, Kəbəni atəşə tutan, namazı məsxərə edən, ən əsası isə İslam Peyğəmbərinin (s) əziz nəvəsi Həzrət Hüseyni (ə) şəhid edərək, mübarək başının bədənindən ayrılmasına səbəb olan, onun qardaşlarını, kiçik körpəsini şəhid edib, ailəsini əsir etməsi və bu kimi, misli görünməmiş cinayətlər törədən bir azğını müdafiə etmək əvəzinə, nadanlıq və təəssübkeşlik eynəyini gözlərindən çıxarıb, bəsirət gözü ilə tarixə nəzər salsınlar, əhli-sünnət alimlərinin bu məzmunda yazılmış əsərlərinə müraciət etsinlər.

Əbülqasim ibn Təyyib İmam Şafeinin Əhli-beytin məzlumiyyətini bildirən bu şeri oxuduğunu rəvayət edir: “Günlərin keçməsi ilə onlara edilən zülmlər yuxumu qaçırtmış, saçımı ağartmışdır. Dünya Ali-Məhəmmədin müsibətinə sarsılmış, dağların sərtliyi belə onlar üçün ərimişdir.

Bəziləri xoşlamasa da, biri məndən Hüseynə tərəf bir məktub çatdırsın. O Hüseyn ki, susuz yerdə öldürülmüş, köynəyi qana boyanmış və sanki xınalanmışdır. Necə olur ki, Ali-Haşimdən (peyğəmbərliyə) seçilənə salavat, salam və rəhmət oxuyuruq, amma uşaqlarına əziyyətlər edir, incidirik. Doğrusu, bu, çox dəhşətli və heyrətli bir işdir.

Əgər mənim günahım Ali-Məhəmmədi sevməkdirsə, mən ondan tövbə etmərəm. Qiyamət günündə mənə hamilik edən onlardır. Mənə görə, onlara düşmən olmağın özü günahdır”.

Mahir Şəkərov